Bo tego chcą obywatele - państwa europejskie od 10 lat rezygnują z zakazu handlu w niedziele

Restrykcje w Hiszpanii obowiązywały od lat ’90. W 2013 r. przedstawiona została zaktualizowana lista stref – szeregu aglomeracji, które zostają wyłączone z mocy działania ustawy dotyczącej handlu w niedziele. W tych obszarach większość hipermarketów i sklepów wielkopowierzchniowych może być otwarta w niedzielę. Pomimo wpływu związków zawodowych oraz zrzeszeń małych sklepów, które doprowadziły do zaostrzenia prawa w latach ’90 oraz burzliwych debat parlamentarnych z udziałem związków, proces liberalizacji prawa postępuje. W 2012 roku parlament hiszpański wdrożył ustawę zezwalającą na wydłużenie pracy sklepów zarówno w niedziele, jak i w pozostałe dni tygodnia.

We Francji w połowie 2016 roku dokonano zmian w prawie, dzięki którym zakazem nie jest objętych ponad 500 miejscowości – zostały określone jako miejscowości turystyczne. Sklepy w tych obszarach mogą być otwarte przez cały dzień – na przykład centra handlowe i sklepy wielkopowierzchniowe w Paryżu są otwarte w każdą niedzielę. W określone niedziele świąteczne, na mocy kolejnego wyjątku, otwartych jest jeszcze więcej sklepów. Regulacja z 2009 roku w ciągu 7 lat przeszła proces liberalizacji, co było odzwierciedleniem zmiany poglądów społeczeństwa francuskiego, a proces ten dokonywał się pomimo sprzeciwu związków zawodowych. W debacie publicznej coraz częściej podnosi się argument, że handel w niedzielę powinien zostać całkowicie zderegulowany.
Najlepszym przykładem siły głosu społecznego są oczywiście Węgry, gdzie głównym wyzwaniem dla rządzących okazało się właśnie negatywne nastawienie społeczne do wprowadzonego w 2015 roku zakazu handlu w niedziele. Badania realizowane przez trzy niezależne instytucje badawcze wykazały, że prawie 70 proc. Węgrów było niezadowolonych i nie zgadzało się ze zmianami regulacyjnymi. Większość badanych przyznała także, że nie jest w stanie zmienić swoich dotychczasowych przyzwyczajeń zakupowych. Zakaz wycofano po niespełna roku obowiązywania.

Postępująca liberalizacja prawa dotyczącego zakazu handlu w niedziele w Europie**:

• Dania – brak ograniczeń po zmianie prawa w 2012 roku
• Francja – ograniczona deregulacja w 2009 roku, ok. 500 stref w których handel jest dozwolony, trwa dyskusja nad dalszą deregulacją
• Grecja – od 2013 roku lokalne władze mogą zezwalać na nieograniczony handel w niedzielę wszystkim sklepom poniżej 250 m2
• Hiszpania – w 2013 roku przedstawiona została zaktualizowana lista stref, które zostają wyłączone z mocy działania ustawy, a kolejne zmiany liberalizacyjne są w toku
• Holandia – od 2013 roku władze lokalne mogą zezwalać na handel w każdą niedzielę, wcześniej mogły zezwolić na handel jedynie do 12 niedziel w roku i tylko 1/3 z nich nie korzystało z takiej możliwości
• Węgry – wprowadzony w marcu 2015 roku zakaz handlu w niedzielę zniesiono w kwietniu 2016 roku. Obecnie brak ograniczeń
• Portugalia – w 2014 roku wprowadzono całkowitą liberalizację handlu
• Finlandia – w 2009 roku złagodzono prawo, a od 2016 zupełnie zniosła restrykcje dotyczące godzin otwarcia sklepów w niedziele

*Raport PwC Skutki zakazu handlu w niedzielę dla centrów handlowych i całej branży
**Analiza FOR Zakaz handlu w niedzielę – szkodliwy dla konsumentów, pracowników i sektora handlu