Ponad 60 proc. spośród 560 sklepów internetowych przebadanych przez Komisję Europejską stosowało politykę informacyjną lub prowadziło działania, które mogły wprowadzać konsumentów w błąd. Unia Europejska jest w trakcie przygotowywania pakietu przepisów, tzw. Nowego Ładu Konsumenckiego, który ma chronić konsumentów m.in. przed nieuczciwymi praktykami handlowymi.
Zdaniem ekspertów firmy doradczej Deloitte jest to krok w dobrą stronę, a kluczem do rozwiązania obecnych, jak i przyszłych problemów w zakresie ochrony 500 mln unijnych konsumentów, jest równowaga pomiędzy ich uprawnieniami a interesami przedsiębiorców. 15 marca obchodzony jest Światowy Dzień Konsumenta.
Niemal rok temu Komisja Europejska ogłosiła tzw. Nowy Ład Konsumencki, na który składają się dyrektywa o powództwach przedstawicielskich oraz dyrektywa „Omnibus”. Ta druga zmienia unijne przepisy dotyczące praw konsumenta, zwalczania nieuczciwych praktyk handlowych i nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich oraz cen produktów. W tej chwili pakiet projektów znajduje się w Parlamencie Europejskim i według medialnych doniesień ma zostać uchwalony jeszcze w tej kadencji.
Komisji Europejskiej przyświecało przekonanie, że choć obowiązujące przepisy zasadniczo odpowiadają potrzebom konsumentów funkcjonujących na jednolitym rynku, w tym tworzącym się rynku cyfrowym, to konieczna jest aktualizacja ich zapisów i usprawnienie ich egzekwowania. Jednocześnie liczne badania wskazywały na brak znajomości regulacji konsumenckich, zarówno po stronie samych konsumentów, jak i średnich i małych przedsiębiorców. Zresztą te same badania ujawniły, że odsetek naruszeń praw konsumentów jest zaskakująco wysoki
– mówi Paweł Moskwa, Adwokat, Partner, Deloitte Legal.
Dodatkowo, jako przyczynę niskiej aktywności konsumentów w egzekwowaniu swoich praw wskazywano brak skutecznych mechanizmów umożliwiających indywidulane i zbiorowe dochodzenie roszczeń, bez obawy o wysokie koszty takich postępowań oraz długi czas ich trwania. Dla przykładu tylko w czterech krajach członkowskich UE organizacje konsumenckie mogły skutecznie wnieść pozwy zbiorowe przeciwko Volkswagenowi w sprawie tzw. „Dieselgate”. Z danych Eurostatu wynika, że w latach 2006-2018 w krajach unijnych do odpowiednich organów wpłynęło niespełna 7 mln skarg od konsumentów . Z kolei do polskiego UOKIK w 2017 roku wpłynęło około 6,5 tys. skarg od poszkodowanych klientów .
Pod koniec lutego Komisja Europejska opublikowała wyniki badania przeprowadzonego we współpracy z krajowymi organami ochrony konkurencji. Objęło ono 560 stron internetowych, zajmujących się, m.in. sprzedażą odzieży, sprzętu audio i wideo oraz treści cyfrowych w 26 krajach i miało na celu zidentyfikowanie najczęściej pojawiających się niezgodności z regulacjami konsumenckimi.
Ochrona konsumentów i wolność przedsiębiorców
Nowy Ład Konsumencki ma więc za zadanie przede wszystkim doprowadzenie do większej przejrzystości zakupów internetowych, ochronę konsumentów korzystających z usług cyfrowych, ułatwienie indywidualnego dochodzenia roszczeń, likwidację nieuczciwych praktyk handlowych, w tym agresywnego marketingu, ale też z drugiej strony usunięcie obciążeń dla przedsiębiorców i walkę z podwójnymi standardami produktów.
Zdaniem ekspertów Deloitte w przygotowywanych przepisach widać daleko posuniętą dbałość o zachowanie równowagi pomiędzy uprawnieniami konsumentów i obciążeniami nakładanymi na przedsiębiorców.
Wyzwaniem jest stworzenie takiego prawa, które z jednej strony będzie na tyle jasno sformułowane i jednoznaczne, aby jego znajomość wśród konsumentów i przedsiębiorców była znacznie lepsza niż obecnie, a z drugiej strony będzie równoważyło interesy konsumentów i przedsiębiorców. Przepisy mają zapewnić konsumentom bezpieczeństwo prawne, ale też nie zniechęcać firm do rozwoju istniejących dóbr i usług, szczególnie na rynku cyfrowym, jak też do poszerzania swojej oferty
– mówi Katarzyna Karasiewicz, Radca prawny, Partner Associate, Deloitte Legal.
