Centra handlowe oddziałują na środowisko naturalne każdego dnia. Ich najemcy i klienci zużywają energię elektryczną, przyczyniają się do powstawania odpadów, a urządzenia grzewcze i chłodnicze emitują zanieczyszczenia. Przepisy prawne, dobre praktyki i nowoczesne standardy branżowe mają za zadanie zmniejszenie negatywnych skutków naszego działania, zarówno dla otoczenia, jak i dla samych inwestorów, zarządców oraz najemców galerii.
Prawne wymagania środowiskowe
Zrównoważony rozwój od kilku lat staje się kluczowym elementem etyki i CSR w branży retail. Dbając o ekologiczne i efektywne rozwiązania, często zapominamy jednak o podstawie – a więc o obowiązujących także sektor handlowy wymaganiach prawnych. W Polsce wytyczne dotyczące ochrony środowiska znajdziemy w różnych ustawach i rozporządzeniach, które dynamicznie się zmieniają. Ich śledzenie, ocena zgodności i identyfikacja ryzyk środowiskowych oraz bieżące dostosowanie działalności są obowiązkiem każdego przedsiębiorcy. Konsekwencją niedostosowania się w terminie do nowych przepisów mogą być m.in. kary pieniężne, brak możliwości prowadzenia działalności w pełnym wymiarze oraz pogorszenie wizerunku firmy.
Prawo związane z ochroną środowiska stawia przed firmami liczne wyzwania. Eksperci często obserwują w tym obszarze brak świadomości przedsiębiorstw. Przykładem może być tu obowiązek rejestracji w Elektronicznej Bazie Danych o Produktach i Opakowaniach oraz Gospodarki Odpadami (BDO). Wszystkie podmioty, posiadające decyzje odpadowe, były zobowiązane do rejestracji w BDO do końca czerwca 2018, jednak wielu przedsiębiorców wciąż nie dopełniło tego obowiązku. Choć elektroniczny rejestr ostatecznie zastąpi dotychczas prowadzoną przez kilka urzędów ewidencję w obszarze wytworzenia i recyklingu odpadów w styczniu 2020 roku, już dziś w niektórych gminach firmy, które nie zarejestrowały się na nowych warunkach, spotykają się z negatywnymi decyzjami urzędów. Jest to szczególnie uciążliwe dla sieci handlowych, działających na terenie całego kraju.
Przedsiębiorcy, którzy nie dopełnią obowiązku rejestracji w bazie BDO podejmują duże ryzyko. Brak numeru rejestracyjnego BDO może sprawić, że nie będą mogli ani przekazywać odpadów, ani składać sprawozdań do urzędu marszałkowskiego. Problem ten formalnie może się pojawić w styczniu 2020 roku, jednak w niektórych gminach obserwujemy go już dziś
- mówi Tadeusz Mederski, Ekspert w zakresie ochrony środowiska i oceny zgodności z wymaganiami, auditor DEKRA Certification Sp. z o.o.
Dla galerii handlowych kwestia zarządzania odpadami jest bardzo istotna. Wielkie powierzchnie, tysiące towarów i klientów generują tony odpadów komunalnych, opakowań oraz odpadów ze sprzątania. Działy techniczne wytwarzają także odpady związane z bieżącym utrzymaniem budynku i instalacji, w tym z obsługą układu wentylacji i wymiany filtrów. Zużyte czyściwo, pojemniki ciśnieniowe, odpady elektroniczne itp. podlegają regulacji dot. BDO (oraz innym przepisom). Odpady stałe to nie jedyne zanieczyszczenia generowane przez branżę retail. Układy chłodnicze, instalacje grzewcze i generatory prądu wykorzystywane w galeriach handlowych emitują również zanieczyszczenia do powietrza (np. gazy ze spalania paliw). Ryzyka związane z naruszeniem przepisów ochrony środowiska są w tym obszarze znaczące także w aspekcie finansowym. Należy wspomnieć choćby o sięgających 10 tys. zł karach za brak rejestracji układów chłodniczych w Centralnym Rejestrze Odpadów. Emisja bez wymaganego pozwolenia może również skutkować aż sześciokrotnym podwyższeniem opłat za korzystanie ze środowiska, które urząd marszałkowski może egzekwować do 5 lat wstecz.
Wprowadzenie "elektronicznych kart przekazania odpadów" ma pomóc w uszczelnieniu systemu. Nowa karta będzie generowana do każdego odbioru odpadów w przeciwieństwie do stosowanej obecnie karty papierowej, która mogła być wypełniania raz w miesiącu. Od 2020 roku przekazania odpadów można będzie dokonać tylko firmie, która jest zarejestrowana w bazie BDO
- dodaje Tadeusz Mederski.
Efektywność i oszczędność
Zarządcy powinni pamiętać o regularnych przeglądach urządzeń chłodniczych, klimatyzacji, kotłów itp. Do cyklicznych przeglądów ww. urządzeń oraz dokonywania pomiaru sprawności źródła ciepła i rejestracji wyników w Centralnym Rejestrze Charakterystyki Energetycznej Budynków obliguje nas prawo. Dzięki regularnym inspekcjom urządzenia będą bezpieczniejsze dla środowiska oraz poprawi się ich sprawność.
Obszarem, w którym branża retail wciąż się doskonali, jest efektywność energetyczna. Jednym z najczęściej stosowanych przez inwestorów usprawnień, których celem jest poprawa efektywności energetycznej obiektu handlowego, jest wymiana oświetlenia tradycyjnego na LED. Energooszczędne oświetlenie jest trwalsze i bardziej wydajne od tradycyjnego. Jak pokazują analizy, zastosowanie nowoczesnego oświetlenia LED umożliwia zmniejszenie poziomu zużycia energii elektrycznej o kilkanaście, a nawet o kilkadziesiąt procent. Rosnąca świadomość wpływu działalności gospodarczej na środowisko naturalne oraz dążenie do obniżenia kosztów sprawiają, że coraz częściej w polskich galeriach handlowych wykorzystuje się nowoczesne produkty budowlane i wykończeniowe oraz rozwiązania bazujące na energii odnawialnej.
W polskich centrach handlowych coraz częściej wdrażane są rozwiązania dotychczas popularne głównie na Zachodzie, np. instalowane na dachu panele fotowoltaiczne. Jeden z właścicieli hipermarketów zdecydował się na zastosowanie układu hybrydowego. Szacuje on, że prąd pochodzący z paneli fotowoltaicznych i wiatraków pokryje ok. 3% zapotrzebowania na energię elektryczną hipermarketu. W innej galerii zainstalowano ławki solarne, z których energia służy np. do ładowania telefonów przez klientów
- twierdzi Agnieszka Surma, Koordynator ds. zrównoważonego rozwoju, DEKRA Polska Sp. z o.o.
Centra handlowe są w stanie znacząco obniżyć zapotrzebowanie na energię m.in. wprowadzając „zielone” rozwiązania projektowe, które wynikają z wymogów międzynarodowej certyfikacji BREEAM lub są inicjatywą właścicieli. Znaczne korzyści osiągane są dzięki podjęciu działań związanych z utrzymaniem budynku, takich jak gromadzenie i analiza danych dotyczących zużycia, czy podjęcie decyzji o przeprowadzeniu niezależnego audytu energetycznego. Do poprawy parametrów cieplnych obiektu przyczynia się także integracja zieleni w przegrodach zewnętrznych budynku. Zmniejszające absorpcję promieniowania słonecznego, zielone ściany są przyjazne dla oka klientów, natomiast zielone dachy stanowią doskonały potencjał do zagospodarowania stref rekreacji i odpoczynku. Inwestorzy i zarządcy nieruchomości handlowych coraz chętniej podejmują działania nakierowane na zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko, np. wdrażając system zarządzania środowiskowego w oparciu o popularną normę ISO 14001.
Na rynku nieruchomości handlowych obserwujemy rosnące zainteresowanie inwestorów certyfikacją nowo powstających obiektów w systemie BREEAM. W ostatnich latach również zarządcy śmielej podejmują inicjatywę, aby certyfikacji BREEAM In-Use poddać całe swoje portfolio. W przypadku branży retail impulsem do wdrażania „zielonych” rozwiązań jest wysoki (w porównaniu do pozostałych nieruchomości) wskaźnik modernizacji centrów handlowych, które chcą utrzymać wysoką atrakcyjność dla klientów
- uzupełnia Agnieszka Surma.
Obiektywna ocena
Branża retail podejmuje wiele inicjatyw w obszarze ochrony środowiska, zarówno w odniesieniu do oferty produktów ekologicznych, jak i poprawy oddziaływania na środowisko naturalne. Zrównoważona ekologicznie polityka sieci detalicznych pozytywnie wpływa na wizerunek marki i efektywność ekonomiczną przedsiębiorstwa. Jest także zobowiązaniem do zapewnienia zgodności z obowiązującymi regulacjami prawnymi oraz umownymi związanymi z ochroną środowiska. Aby je wypełnić, galerie powinny śledzić zmiany legislacyjne i trendy branżowe oraz przeprowadzać regularne przeglądy infrastruktury i procesów, audyty energetyczne, audyty zgodności z aktualnymi przepisami środowiskowymi, a także szczegółową analizę prowadzonej w tym zakresie dokumentacji (w tym poprawność wykonanych wyliczeń), formalnych sprawozdań i zgłoszeń urzędowych (CRO, BDO, KOBIZE). Preferowanym rozwiązaniem jest udział w audytach i przeglądach niezależnego eksperta, który zapewnia kompletność i rzetelność przeprowadzonej oceny.
Autorem artykułu jest Piotr Ubych, Menedżer ds. usług ochrony danych i assessmentów, Grupa DEKRA w Polsce.