E-commerce nie pojawił się nagle, od wielu lat wpływa on na handel stacjonarny, więc był już przez nas w pełni brany pod uwagę w bieżącym zarządzaniu centrami handlowymi. Jednak nawet teraz, mimo dynamicznego rozwoju e-commerce i coraz większej liczby klientów dokonujących zakupów online, większość transakcji detalicznych nadal jest dokonywana tradycyjnie.
Jak pokazują ostatnie dane GUS, udział e-commerce w sprzedaży detalicznej wyniósł w 2021 r. około 10%, a zatem 90% sprzedaży nadal odbywa się fizycznie, w tradycyjnych przestrzeniach handlowych. Dlatego też, mówiąc o przejściu do e-commerce, musimy pamiętać, że sklepy stacjonarne są i pozostaną głównym kanałem zakupowym.
Nie oznacza to oczywiście, że my jako zarządcy centrów handlowych nie powinniśmy lekceważyć konkurencji w Internecie. Oczywistym trendem jest to, że coraz większa wymiana produktów, usług i, ogólniej, interakcji społecznych jest dokonywana w Internecie, zwłaszcza gdy wymuszają to przepisy regulujące kwestie zdrowia publicznego, jak w czasie pandemii. Z drugiej jednak strony badania wskazują jednoznacznie, że wiele osób odczuwa przesyt przebywania przed ekranem. Wskazuje to, że centra handlowe mogą być nawet ważniejsze niż przed pandemią, co daje możliwość utrzymania wartości tych obiektów w portfelach inwestorów.
Nasze badania Pan-European Customer Monitor + Covid-19 przeprowadzone przez zespół Multi Research Lab (wśród 33 000 klientów 50 obiektów handlowych w 11 krajach Europy, w tym w Polsce) pokazują, że konsumenci w czasie pandemii coraz częściej poszukiwali „offline’owej" alternatywy dla ciągłego przebywania przed ekranem. Dla większości z nich, badania wskazują nawet na 64%, nasze centra handlowe są atrakcyjną, jakościową opcją spędzania czasu w porównaniu ze światem online. Z doświadczenia lockdownów wnioskujemy, że nic nie jest w stanie zastąpić żywych relacji międzyludzkich. Obserwowaliśmy na przykład, jak ludzie na nowo odkrywają przyjemność przebywania wśród innych lub picia kawy z przyjaciółmi na otwartej przestrzeni poza domem. Duże znaczenie mają tu wymiary psychologiczny i społeczny. Tym samym wartość aktywów nieruchomościowych odpowiednio pozycjonowanych do tych potrzeb społecznych pozostanie wysoka i atrakcyjna dla inwestorów. Chodzi o usługi rekreacyjne, ofertę aktywności społecznych, kulturalnych i rozrywkowych, co wskazuje na potencjał rozwojowy formatów mixed-use. 40-letnie doświadczenie Multi w całej Europie pokazuje, że projekty i obiekty, które już przeszły taki proces zmian, potwierdziły swoją atrakcyjność i rolę społeczną po lockdownach. Dodatkowo uzupełnienie handlowego mixu usługami ochrony zdrowia i urody, biurami i/lub mieszkaniami znacząco zwiększa odporność takich aktywów na lockdowny lub konkurencję ze strony sklepów internetowych.
Dlatego jednym z największych wyzwań dla branży nieruchomości handlowych w Polsce będzie modernizacja istniejących centrów handlowych. W Multi aktywnie zarządzamy naszymi aktywami i zmieniamy przeznaczenie przestrzeni, aby zapewnić, że stale odpowiadają one zmieniającym się wymaganiom klientów i pozostają adekwatne do oczekiwań rynku. Koncentrujemy się na zwiększaniu wartości zarządzanych aktywów poprzez utrzymywanie ich atrakcyjności dzięki nowym markom, częstemu odświeżaniu powierzchni najmu, jednocześnie dbając o to, by stawały się one coraz bardziej znaczące dla lokalnych społeczności. W ostatnich latach w Europie zrealizowaliśmy kilka flagowych projektów przebudowy i rewitalizacji dla naszych klientów portfelowych. Zespoły ekspertów opracowały program dla każdej z galerii handlowych dostosowany do otoczenia rynkowego, lokalnych potrzeb i zmian w zachowaniu konsumentów. Teraz odwiedzający mogą tam znaleźć szeroką gamę atrakcyjnych ofert, w tym nowoczesne miejsca do odpoczynku i jedzenia, wygodniejszy układ przestrzenny, czytelny system wizualny, a także szeroką gamę marek i usług towarzyszących. Najczęściej istotnym elementem zmian jest twórcze przedefiniowanie obiektu tak, aby oferował inne funkcje. Dlatego posiadamy własny zespół architektów i ekspertów technicznych. Pozwala nam to skrócić czas wprowadzania zmian w zarządzanych centrach handlowych, zwłaszcza jeśli chodzi o rozbudowę lub przebudowę. Nowym funkcjom na ogół towarzyszy rekomercjalizacja i nowa strategia marketingowa. Również w ostatnich latach uwzględniamy czynniki ESG wpływające na wartość obiektu, takie jak efektywność energetyczna czy ogólnie efektywność ekologiczna. Otwierając Forum Gdańsk trzy lata temu, naszym celem było stworzenie nowej przestrzeni miejskiej łączącej funkcje komercyjne, w tym handlowe, i społeczne. To nowoczesna dzielnica miasta, która oprócz bogatej oferty międzynarodowych sieci handlowych, gastronomiczno-rozrywkowych posiada również nowy węzeł komunikacji miejskiej oraz pełni funkcje społeczne poprzez Centrum Dziedzictwa Historycznego, Instytut Kultury Miejskiej, bibliotekę, plac publiczny i muzeum. Podobne programy wdrożyliśmy w centrach handlowych w Rydze, Budapeszcie, Rotterdamie i innych miejscach.
